ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՐԹԻՆ
Quod omnes tangit, ab omnibus approbetur»,- այս լատիներեն դարձվածքն էր զետեղված՝ «Քաղաքականության բրիտանական մոտեցումները» վերնագրով գրքի նախաբանում, որը տակավին երիտասարդ տարիքում գտա կանգառում ու սկսեցի ընթերցել: Լատիներեն նախաբանը թարգմանաբար նշանակում է. «Այն, ինչ վերաբերում է բոլորին, պետք է ընդունվի բոլորի կողմից»: Այսպես սկսվեց քաղաքականության, հանրային շահերի ու իրավունքի հանդեպ իմ սերը: Սահմանադրության օրն է: Ինչպես մարմինս է հոգուս կառուցվածք տալիս, այդպես էլ սահմանադրությունն է կառուցում ամեն օրս: Սահմանադրությունը սահմանում է իմ իրավունքներն ու պարտականություններն այն երկրում, որի քաղաքացին եմ համարվում: Այն կառավարում է, թույլատրում է, հուշում սահմանափակումներս և համակարգում փոխազդեցությունս մարդկանց հետ: Նաև կառավարում է իմ հասարակական ու անձնական կյանքի սահմանները: Պատկերացրեք, մի փաստաթուղթ, որ թույլատրում է, սահմանափակում ու արգելում է ձեր քայլերն այլ մարդկանց նկատմամբ, ու կառավարության որոշումներն է պարտադրում բոլորիս: Որքան ուժեղ, հատուկ ու զորացնող փաստաթուղթ է: Կարծում եմ, Սահմանադրությունն առաջին գրքերից մեկը պետք է լինի, որը պիտի կարդան երեխաները՝ ծնողների օգնությամբ, որքան էլ այն դժվարամարս լինի: Որովհետև գիտելիքն ուժ է, սեփական օրենքներիդ վերաբերող գիտելիքն՝ էլ ավելի: Այն բացառիկ է մեր երկրի ու հասարակության համար, ու շատ հետաքրքիր: Չի կարող լինել չափից դուրս հաստատուն, այլապես ճկունության պակասը թույլ չի տա ընդունել ու պայքարել մերօրյա ճգնաժամների դեմ: Սահմանադրությունը հենց դրանով է հետաքրքիր, որ վերաբերում է բոլորին ու ընդունված է բոլորի կողմից: Սակայն ինչպե՞ս կարող ես ընդունել մի բան, որին լավատեղյակ չես:
Մենք պիտի խորապես հասկանանք այն փաստաթուղթը, որը բոլորիս է վերաբերում: Ինչո՞ւ է պետք Սահմանադրության հաճախակի փոփոխությունը:Պատասխանը մեկն է. ճկունության համար: Առանց ճկվող օրենքների կառավարությունը չի կարող պայքարել պատերազմի, արժույթի ճգնաժամի դեմ: Սահմանադրության կառուցվածքը չի կարող կոշտ լինել, քանի որ այդ դեպքում կառավարությունը չի կարող արագ արձագանքել առկա խնդիրներին: Արդյո՞ք սահմանադրական փոփոխությունները չափից դուրս ավելի հաճախ են կատարվում: Հավանաբար, մի փոքր ավելի, քան միջինում է լինում:
Բայց Հայաստանը գտնվում է տնտեսական ու քաղաքական յուրահատուկ լանդշաֆտում, որտեղ ծայրահեղ ճնշումները շատ են: Ճկունությունը երկարատև գոյատևման կաևոր գործիքն է: Սահմանադրական փոփոխություններն,ըստ իս, անհրաժեշտ են Հայաստանի գոյատևման համար՝ այս դժվար կացության, մեր երկրին ներկայացող մարտահրավերների պայմաններում: Եվ որ ամենակարևորն է, արդյո՞ք այս փաստաթուղթը, որը վերաբերում է բոլորին ու ընդունելի պիտի լինի բոլորի կողմից, իշխանության կողմից ժողովրդավարությամբ է ընդունվել:
Արդյոք բոլո՞րը գիտեն Սահմանադրությունը՝ վերջերս տեղի ունեցած փոփոխություններով հանդերձ: Առանց գիտելիքի, ինչպե՞ս կարող ենք դեմ ու կողմ քվեարկել: Շատ փորձագետներ ասում են, որ սահմանադրության հանրային իրազեկությունը՝ դրա մանրամասներով ո ւթիրախային կետերով, ցածր է: Ես առաջարկում եմ մինչև ծայրահեղ իրավիճակներում հայտնվելը՝ կարդալ ու ճանաչել Սահմանադրությունը: Ի նչն ուղղված է մեզ, պետք է ճանաչված ու մեր կողմից հասկացված լինի:
Արիանա