ԵԽԽՎ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԺ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ
2018թ. դեկտեմբերին Հայաստանում տեղի ունեցած արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ հաշվի են առնվել մարդկանց հիմնարար իրավունքները և ընտրությունները վայելել են հանրային լայն վստահություն, ասված է Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի դիտորդական առաքելության օրերս հրապարակած զեկույցում: Ինչպես և կարգն է, զեկույցը մանրամասն անդրադառնում է նախընտրական և հետընտրական շրջաններին, ինչպես նաև բուն ընտրությունների օրվան՝ առանձնացնելով մի շարք կարևոր շեշտադրումներ:
Նախընտրական շրջանի վերաբերյալ շեշտադրումներում կարևորվում են ընտրություններից առաջ գործող իշխանությունների կողմից իրականացված կարևոր օրենսդրական բարեփոխումները, որոնք թույլ տվեցին ընտրական խախտումների վերաբերյալ հարուցել քրեական գործեր, ինչպես նաև վերացնել ընտրություններին մասնակցելու նպատակով լրագրողների հավատարմագրման գործընթացում առկա սահմանափակումները:
Ինչ վերաբերում է նախընտրական քարոզարշավին, ապա այստեղ ևս գերակշռում են դրական գնահատականները, որոնք փաստում են, որ ընտրություններում ակնհայտ առաջընթաց է արձանագրվել: Մասնավորապես, զեկույցը փաստում է նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ քաղաքական ուժերին հատկացված լուսաբանման հավասար հնարավորությունների մասին: Որպես օրինակ՝ զեկույցում նշվում է, որ Հանրային հեռուստաընկերությունը նախընտրական շրջանում նվազեցրել է իշխող ուժի մասին լուսաբանումները՝ 79 տոկոսից այն հասցնելով 18 տոկոսի: Բազմակարծության ապահովման համատեքստում հատուկ շեշտադրվում է Հայաստանի Հանրապետության պատմության մեջ առաջին անգամ կազմակերպված հեռուստաբանավեճը կուսակցությունների ցուցակները գլխավորող գործիչների մասնակցությամբ, որը հնարավորություն տվեց ընտրությանը մասնակցող ուժերին հավասար պայմաններում բանավիճել իրենց մրցակիցների հետ:
Նախընտրական շրջանի վերաբերյալ հատկանշական էին նաև զեկույցի շեշտադրումներն առ այն, որ ընտրությունների ժամանակ վարչական լծակների կիրառումը բացառելու նպատակով, գործող իշխանություններն իրականացրել են նախնական զգուշացումներ և բացատրական աշխատանքներ դպրոցների տնօրենների, առողջապահության ոլորտի աշխատակիցների, տեղական իշխանությունների հետ:
Ընտրության օրվա վերաբերյալ զեկույցում զուգահեռներ են անցկացվում 1995 թվականից ի վեր Հայաստանում տեղի ունեցած ընտրությունների միջև՝ փաստելով, որ ի տարբերություն նախորդ ընտրությունների, այս անգամ բացակայում էին հաճախ պատահող ընտրախախտումները, ինչպես, օրինակ, ձայների համակարգված գնումը, ընտրողների վրա ճնշումների գործադրումը, որոնք նախկինում հանգեցրել են ընտրական գործընթացների վերաբերյալ հանրության անվստահության, վախի և անպատժելիության մթնոլորտի: Համաձայն զեկույցի՝ ընտրությունների օրն անցել է խաղաղ և հանգիստ, առանց ընտրողների դեմ հարկադրանքի և ահաբեկման փորձերի: «2018 թվականի խորհրդարանական ընտրություններն աչքի են ընկել իրենց իրական մրցակցային բնույթով»,-ասվում է զեկույցում:
Հետընտրական շրջանի վերաբերյալ շեշտադրումներում, որպես դրական հանգամանք, գլխավորապես, խոսվում է ներկայիս իշխանությունների մոտ առկա քաղաքական կամքի մասին՝ խստորեն քննելու և պատժելու ձայների գնման ցանկացած դեպք: Որպես դրական հանգամանք նշվում է, որ ընտրախախտումների վերաբերյալ բողոքարկման գործընթացի հետ կապված միջազգային դիտորդների մոտ մտահոգության որևէ պատճառ չի առաջացել: Բացի այդ, շեշտվում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի պրոֆեսիոնալ և թափանցիկ աշխատանքն, ինչի շնորհիվ հնարավոր է եղել պահպանել սահմանված բոլոր ժամկետները:
Ինչ վերաբերում է զեկույցում տեղ գտած ընտրական գործընթացում արձանագրված թերություններին, ապա պետք է փաստել, որ դրանք հիմնականում կրում են տեխնիկական և մասնավոր բնույթ: Նման թերությունների շարքում են, օրինակ, ընտրական համակարգի բարդությունը, տեսախցիկների ոչ ճիշտ դիրքը, ագրեսիվ հռետորաբանության մասնավոր դեպքերը, որոշ թեկնածուների կողմից իրենց քարոզարշավն անմիջականորեն ֆինանսավորելու դեպքերը, առանձին կուսակցությունների և դիտորդների միջև առկա ուղղակի կապերը և այլն:
Զեկույցում ներկայացված են նաև մի շարք առաջարկներ, որոնք կարող են նպաստել հետագայում ընտրական գործընթացների առավել բարելավմանը:
Ամփոփելով` կարող ենք փաստել, որ Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին ընտրությունների վերաբերյալ ԵԽԽՎ զեկույցն իր բնույթով աննախադեպ է և փաստում է Հայաստանի անկախացումից ի վեր ընտրական գործընթացներում տեղի ունեցած ամենամեծ առաջընթացի մասին:
