ԿԵՂԾ ԻՆՏԵԼԵԿՏԻ ՀՐՃՎԱՆՔՆ Ու ԽԵՂՃ ՕՐՈւԵԼԸ

5

Թերթերից մեկը գրել է․

Սփյուռքի երիտասարդ նախարար Մխիթար Հայրապետյանին հարցրինք՝ ի՞նչ է կարծում, ինչո՞վ է պայմանավորված, որ հեղափոխությունից հետո կարծես ակտուալ է դարձել Ջորջ Օրուելի հայտնի «Անասնաֆերմա» վիպակը նորից կարդալը եւ այս օրերին շատերն են վերընթերցում, ցիտում այն։ «Մի քիչ ավելի կոնկրետ, էլի, խնդրում եմ», շփոթվեց նախարարը։

«Կարդացե՞լ եք «Անասնաֆերմա» վիպակը» «Ոչ, դրա համար եմ ասում», ասաց նախարարը։ «Լավ, ուրեմն խորհուրդ կտամ կարդալ, որ հետո պատասխանեք հարցիս»։ «Շատ շնորհակալ եմ, որ այլ խորհուրդներ լինեն, էլի կընդունեմ»,- սիրահոժար ասաց սփյուռքի նախարարը։

Ընդամենը այսքանը։ Ոչ մի ավել կամ պակաս բառ։ Սա, ինչպես կհասկանաք տեքստի բուն շեշտադրություններից, փոքրիկ հոդվածի տեսքով ներկայացրել են՝ ցույց տալու համար նախարարի անտեղյակությունը կամ, ավելի վատ՝ անկրթությունը։

Չգիտես՝ ինչու, մարդկանց թվում է, թե այս կամ այն ֆիլմն ու գիրքն է, որ պետք է ապացուցի  ինտելեկտուալ ու զարգացած լինելը։ Եվ հենց այս սխալական մոտեցումն է, որ ստիպում է շատերին ցիտել ֆիլմեր ու գրքեր, որոնք նրանք չեն էլ հասկացել, բայց պարտավոր են դրանց վերնագրերն անգիր իմանալ, որովհետև, դե հասկանում եք, անունի ու «թասիբի» հարց է։

Շատերի մտածելակերպում այս խնդիրը մեխված է անգամ ենթագիտակցության մեջ։ Երբ մեկը, օրինակ, տեսել է որևէ աշխարհահռչակ, արդեն դասական դարձած ռեժիսորի ֆիլմ, ասենք՝ Ֆելինիի «Ամարկորդը» և առաջին անգամ դիտել է «ընդամենը» երեք օր առաջ, միշտ գտնվում է մեկը, որն ասում է․«Ո՜նց, դու էսքան ժամանակ էս ֆիլմը չէի՞ր տեսել, նո՞ր ես նայում»։ Այո’, նոր է նայում, ի՞նչ խնդիր կա։

Այո’, Մխիթար Հայրապետյանը չի կարդացել Օրուելի «Անասնաֆերման»։ Ե՞վ։ Աշխարհում կան միլիոնավոր գրողներ, որոնց ճնշող մեծամասնության անունը մենք չգիտենք անգամ։  Գրողների մի մասը գուցե վատ է գրում, մյուսները տաղանդավոր են ու հայտնի  իրենց  ու հարակից երկրներում, հիմա որքանո՞վ մենք կարող ենք մեզ ինտելեկտուալ համարել՝  Օրուելի «Անասնաֆերման» կարդալով, երբ աշխարհում գուցե կան շատ ավելի լավ ստեղծագործություններ, որոնց մասին գաղափար չունենք։

Ավելին, ցանկացած` գրքին իսկապես մոտ մարդ գիտի, որ կան ստեղծագործություններ, որոնք հատուկ տրամադրվածություն ու ժամանակ են պահանջում։ Օրինակ, Դոստոևսկուն սխալ պահի կարդալու դեպքում կարելի է նրան նույնիսկ չհավանել։ Բուլգակովի ենթատեքստերը հասկանալու համար պետք է կրոննեից փոքր-ինչ գլուխ հանել ու պատկերացնել ռուսական այն ժամանակաշրջանը, որի մասին նա գրել է։ Ու այսպես շարունակ։ Ստացվում է, որ,  օրինակ, երեսունհինգից հետո առաջին անգամ Դոստոևսկուն «գիտակցաբար»  կարդացող մարդը շատ ավելի «առողջ» ընթերցող է, քան տողերն իրար հետևից անգիր անող մեկը, որը կարդում է առանց հասկանալու ու ուղղակի տողերն անգիր անելու համար։ Տարիքը հարաբերական է, Դոստոևսկի կարելի է հասկանալ անգամ քսանում, բազմաշերտությունը, իհարկե, կբացվի արդեն հետագայում՝ մի քանի անգամ վերընթերցելուց հետո։ Փաստն այն է, որ գրականությունը հիմնված է ներքին զգացողությունների ու կենսափորձի վրա՝ հաճախ։

Գիրք կարդալը  «աչք մտնելու» ու տպավորություն թողնելու փառատոն չէ։  «Անասնաֆերման» գիրք է, որը հետաքրքիր քաղաքական զուգահեռներ է անցկացնում՝ կենդանիների այլաբանությամբ։ Քաղաքական գործչին այն կարող է հետաքրքրել, և բնական է, որ այս օրերին նման ենթատեքստով գրքերը շատ ավելի հետաքրքիր են հանրությանը, որովհետև առօրյա թեմաները ևս խիստ քաղաքական են։ Բայց նախարարը, եթե անկեղծ լինենք, պարտավոր չէ գերկարդացած լինել, իհարկե, դա կլիներ հաճելի բոնուս, բայց և այնպես, իր ոլորտին լավ տիրապետող մարդը կարող է և չսիրել գրականություն՝ եթե այն իր բուն ոլորտը չէ։

Ավելին ասեմ, զուտ տեսականորեն, նախարարը կարող է  լսել Միխայիլ Կրուգ, ուտել սնկով ռավիոլի, պարել Թաթայի տակ, քնել սենյակի բաց պատուհանով։ Եվ այս ամենից նա չի դառնա  Սփյուռքի անպատրաստ նախարար։ Գուցե որպես մարդ մեկս կամ մյուսս չշփվեինք իր հետ՝ զուտ որովհետև կյանքի տարբեր ընկալումներ ունենք, բայց որպես նախարար այս կամ այն գրքի շուրջբոլորը «ներկա» ստանալը ոչինչ չի տալիս։

Եվ «Անասնաֆերման» կարդացած չլինելը ևս մահացու մեղք չէ։ Իհարկե, եթե Օրուելի մյուս հայտնի ստեղծագործության՝ «1984»-ի լոզունգներից մեկը փոխելով ասենք՝ տգիտությունը ուժ չէ, սակայն այս կամ այն գիրքը չընթերցելով մարդը չի դառնում տգետ։ Ինտելեկտը սնվում է կյանքի այլ ոլորտներից նաև։

Ամեն անգամ, երբ դուք փորձում եք կեղծ ինտելեկտուալությամբ  ձեզ վեր դասել դիմացինից կամ ցույց տալ նրա անգրագիտությունը, աշխարհում տխրում է մի խեղճ Ջորջ Օրուել։

Մեծ եղբայրը չի հետևում մեզ, կարիք չկա ինտելեկտուալ կեղծ պիտակների հետևից ընկնելու։ Իսկ նախարարին կարելի է նվիրել գիրքը, կարծում եմ՝  հաստատ ցանկություն կունենա կարդալու ու կհավանի։

Սյունե Սևադա 

Login

Welcome! Login in to your account

Remember me Lost your password?

Don't have account. Register

Lost Password

Register