ՊԱՐԵՆԱՅԻՆ ԶԱՄԲՅՈւՂԻ «ՈՍԿԵ» ՀԱՎԿԻԹՆԵՐԸ
Տարեսկզբից ամենից շատ քննարկվող ու հրատապ դիտարկվող թեման ապրանքատեսակների թանկացումներն են: Յուրաքանչյուր ոք, ով գիտի իր ծախսերը, ինքն է կազմում է սեփական բյուջեն, կփաստի, որ թանկացումներն, ընդհանուր առմամբ, շոշափելի են: Գնաճը պայմանավորված է նաև հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած, ավտոգազի, բենզինի համար Հարկային օրենսգրքով սահմանված փոփոխություններով:
Թեև գնաճը Կենտրոնական բանկի սահմանված նպատակային ցուցանիշից (4 տոկոս) էլ քիչ է`2.6 տոկոս, սակայն հատկապես սննդամթերքի պարագայում գնաճն առավել քան նկատելի է: Թվերի լեզվով խոսելու համար մենք հաշվարկներ ենք կատարել` օգտվելով Ազգային վիճակագրական ծառայության հրապարակած պաշտոնական տվյալներից: Դիտարկել ենք պարենային զամբյուղի արժեքը ամսվա կտրվածքով` 2017 թվականի սկզբնամասում և վերջնամասում` դեկտեմբերին:
Հիշեցնենք, որ պարենային նվազագույն զամբյուղը՝ նվազագույն սպառողական զամբյուղի բաղադրիչն է համարվում: Սպառողական զամբյուղը՝ մարդու առողջության պահպանման և կենսագործունեության ապահովման համար անհրաժեշտ սննդամթերքի, ոչ պարենային ապրանքների ու ծառայությունների հիմնավորված նորմերով և նորմատիվներով սահմանված նվազագույն քանակն է: Նշված նորմերով՝ ՀՀ քաղաքացին օրական պետք է ստանա 2412.1 կկալ:
Ամսվա կտրվածքով մարդը պետք է գոնե օգտագործի պարենային զամբյուղում առկա 11տեսակի (և 18 անվանում) ապրանքները, որոնք նշված են աղյուսակում: Մենք ուսումնասիրել ենք ԱՎԾ երկու հրապարակում` «Նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքը 2017թ. առաջին եռամսյակի միջին ընթացիկ գներով» (հաշվարկված ՀՀ ԱՎԾ կողմից, ըստ ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից մշակված սննդամթերքի կազմի, կառուցվածքի և էներգետիկայի) և մի քանի օր առաջ հրապարակված` «Սպառողական գների ինդեքսը Հայաստանի Հանրապետությունում՝ 2017 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին»:
Աղյուսակում հստակ կարող եք տեսնել, թե պարենային զամբյուղում առկա ապրանքները որոնք (և որքան) են թանկացել կամ` որ ապրանքներն են էժանացել: Անցած համարում նշել էինք, որ տարվա կտրվածքով ամենից շատ թանկացած ապրանքներն են կարագը և խոզի միսը (յուրաքանչյուրը թանկացել է մոտ 40 տոկոսով), որոնք ներառված չեն պարենային զամբյուղում:
# |
Պարենամթերքի անվանումը |
Օրական սպառման նորման 1շնչի հաշվով, գրամ |
Միավորի գինը, դրամ(2017թ. I եռամսյակ) |
Գնի փոփոխման տոկոսը(տարվա կտրվածքով) |
Միավորի գինը, դրամ (2017թ. Դեկտեմբերի գներով) |
Ամսական սպառումը դրամով(2017, I եռամսյակ) |
Ամսական սպառումը դրամով(2017. դեկտեմբեր) |
1. |
Հացամթերք |
||||||
1.1 |
հաց |
250 |
466.4 |
0.6 |
469.1 |
3498 |
3518 |
1.2 |
ալյուր |
20 |
396 |
-5.3 |
376.4 |
237 |
225.8 |
1.3 |
մակարոնեղեն |
15 |
511.3 |
-2.2 |
500 |
230 |
225 |
1.4 |
ձավարեղեն(բրինձ) |
50 |
810.7 |
-4 |
778.2 |
1215 |
1167 |
1.5 |
ընդեղեն(լոբեղեն) |
20 |
1536.1 |
-0.2 |
1533 |
921.66 |
919.8 |
2. |
Մսամթերք(տավարի միս) |
100 |
2423 |
16.6 |
2825 |
7269 |
8556 |
3. |
Կաթնամթերք |
||||||
3.1 |
կաթ, լիտր |
200 |
368.6 |
0.19 |
369.3 |
2211.6 |
2215.8 |
3.2 |
կաթնաշոռ |
10 |
2357.2 |
9.8 |
2613.3 |
707.1 |
783.9 |
3.3 |
Կենդանական յուղ |
20 |
3666.2 |
12.2 |
4178 |
2199.72 |
2506.8 |
3.4 |
պանիր |
25 |
1873.7 |
9.8 |
2057.3 |
1405 |
1542 |
4. |
Կարտոֆիլ |
250 |
176 |
10 |
195.7 |
1320 |
1467.7 |
5. |
Բանջարեղեն(կաղամբ, գլուխ սոխ) |
300 |
209.4 |
-27.1 |
152.6 |
1884 |
1373.4 |
6. |
Միրգ (խնձոր) |
200 |
692.4 |
-8.1 |
635.6 |
4154 |
3921.6 |
7. |
Շաքար |
50 |
406.8 |
-7.6 |
375 |
610.2 |
562.5 |
8. |
Ձու, հատ |
0.5 |
65.4 |
6.5 |
70 |
981 |
1050 |
9. |
Բուսական յուղ |
20 |
725.8 |
-3.4 |
701 |
435.4 |
420 |
10. |
Մարգարին |
10 |
1147.2 |
-3.4 |
1108 |
344.1 |
332.4 |
11. |
Ձուկ |
30 |
2066.8 |
22 |
2650 |
1860.1 |
2385 |
Ընդհանուր |
4.2 |
31482 |
32872 |
Այսպիսով, պարենային զամբյուղում ամենաշատը թանկացել է ձուկը(22 տոկոս), տավարի միսը(16.6 տոկոս) և կենդանական յուղը(12.2 տոկոս): Անցած տարվա առաջին եռամսյակի համեմատ ամենից շատ էժանացել են բանջարեղենը(27.1 տոկոս) և միրգը(8.1 տոկոս): Այսպիսով, եթե 2017 թվականի առաջին եռամսյակում պարենային զամբյուղը կազմում էր 31482 դրամ, ապա 2017-ի դեկտեմբերի տվյալներով` 32872 դրամ: Այսինքն՝ պարենային զամբյուղն աճել է 4.2 տոկոսով: ԱՎԾ-ն նաև գործակից (1.77) է սահմանել, որով հնարավոր է հաշվել սպառողական նվազագույն զամբյուղը, եթե գիտենք պարենայինը: Այսպիսով` 2017-ի առաջին եռամսյակում սպառողական նվազագույն զամբյուղը կազմել է 55723 դրամ, իսկ դեկտեմբերին` 58.183 դրամ: Գուցեև տարբերությունն այնքան էլ մեծ չի թվում, սակայն հարկավոր է հաշվի առնել, որ պաշտոնական տվյալներով մեր երկրի բնակչության 1/3-ը` 880 հազար մարդ աղքատ է համարվում(վերջիններիս ամսական սպառումը 40000 դրամից քիչ է), որից 295 հազարը` շատ աղքատ, իսկ 54 հազարը` ծայրահեղ աղքատ են համարվում:
Դժվար կացության մեջ գտնվող մարդկանց համար՝ յուրաքանչյուր 1000 դրամ թանկացումն էլ ահռելի նշանակություն է ունենալու: Իբրև եզրափակում՝ մեկ կարևոր դիտարկում էլ ներկայացնենք: Ինչպես արդեն նշեցինք, թեև կարագն ու խոզի միսը պարենային զամբյուղում ներառված չեն, սակայն նրանց (ինչպես նաև այլ ապրանքների) թանկացումը կարող է անուղղակիորեն ազդել մյուս ապրանքների թանկացման վրա: Օրինակ`պատկերացրեք մեկին, ով զբաղվում է կարտոֆիլի վաճառքով և պարբերաբար խոզի միս է գնում և, քանի որ խոզի միսը թանկացել է, նա կարող է թանկացնել կարտոֆիլը:
Գարեգին Ալեքսանյան
