ՓՈՔՐ ՍԵՐՆԴԻ ՄԵԾ ՍԹՐԵՍԸ
Եվս մի քանի օր և հաղթական մայիսը իր «սուրը փառքով կդնի պատյան»: Մայիսյան եռատոնը՝ Սարդարապատի հերոսամարտը, Մեծ Հայրենականում մեր պապերի տոնած հաղթանակն ու հայ ազատամարտիկների միահամուռ ջանքերով վերաազատագրված Շուշին՝ ազգային հպարտության, եթե կուզեք՝ մեր բոլորի արդարացման առհավատչյան են:
Ոգեղենությամբ առանձնացող մայիսի ընթացքում իրենց՝ թեկուզև փոքրիկ «սխրագործությունն» են կատարում նաև երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչները՝ դպրոցականները: Ավարտելով դպրոցը և հաղթահարելով առաջին բարձունքը, նրանք փորձում են իրենց ապագա տեղը գտնել այս արևի տակ:
Ընդամենը 2-3 շաբաթ անց քննական տարածք համարվող դպրոցների ու բուհերի բակերը կնմանվեն զինվորական հավաքակայանների: Թերևս, մեկ տարբերությամբ: Ծնողներն իրենց զավակներին անփորձանք ծառայության փոխարեն՝ բուհական քննություններում հաջողություն կմաղթեն: Իրենց սաներին չեմպիոնական մենամարտի ուղեկցող մարզիչների նման՝ նրանք վերջին «մարտավարական» խորհուրդները կտան իրենց զավակներին և արդեն «ռինգ» դուրս եկած իրենց զավակների «մրցելույթներին» կողքից կհետևեն:
Դպրոցավարտներից շատերը հստակ գիտեն իրենց անելիքը,նրանք ընտրել են իրենց մասնագիտացման ոլորտը և ջանասիրաբար պատրաստվելով՝ եկել են վճռական քայլն անելու: Որոշ դիմորդներ էլ այս «հորձանուտում» են հայտնվելու՝ ծնողների նախատինքներից խուսափելու համար:Ավելի զավեշտական վիճակում հայտնվողներ էլ կլինեն: Պատկերացրեք մի աշակերտուհու, ով սիրում է ջութակ նվագել կամ նկարչությամբ զբաղվել, իսկ նրան հարկադրում են տնտեսագիտություն ուսումնասիրել կամ, ասենք՝ թարգմանչական ֆակուլտետ ընդունվել: Նմանատիպ դեպքերում սթրեսներն անխուսափելի են: Իսկ դա կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ առողջության վրա, նպաստել սրտի, լյարդի և երիկամների վատ աշխատանքին, հանգեցնել մազաթափության, ատամների, մաշկի, սեռական համակարգի հետ կապված խնդիրների:
Պարզվում է, սակայն, որ սա միայն մեր երկրին չէ, որ հատուկ է: Քննական սթրեսը մտահոգության առարկա է ամբողջ աշխարհում: Այս տեսանկյունից իրավիճակն ավելի սարսափելի է Հարավային Կորեայում: Ասիական այս երկրի կրթական համակարգը լինելով աշխարհում լավագույններից մեկը, իսկական պատուհաս է դարձել դիմորդների և ուսանողների համար: Ի դեպ, վտանգն այստեղ գալիս է ոչ թե մրցակից դիմորդներից, կամ ասենք, համակենտրոնացման ճամբարների հսկիչներ հիշեցնող դասախոսներից, այլ հենց սեփական ծնողների կողմից: Հատկապես ասիացի մայրերը աշխարհում հայտնի են իրենց խստությամբ, իրենց զավակների առջև դրվող բարձր պահանջներով: Երիտասարդների հարցերով զբաղվող հարավկորեական ազգային ինստիտուտներից մեկի հետազոտության համաձայն՝ յուրաքանչյուր 4 ուսանողից մեկը՝ ինքնասպան է լինում: Եվ նա դա չի անում 51,5 միլիոն բնակչություն ունեցող իր երկրի պարենային ապահովության խնդիրը մասնակիորեն լուծելու վեհ ցանկությունից դրդված: Ոչ, ամենևին ոչ: Նրա անխոհեմ քայլի պատճառը հիմնականում 9 ժամանոց քննական թեստով պայմանավորված սթրեսն է, և բուհավարտ մասնագետների շրջանում արձանագրված գործազրկության 41%-անոց ցուցանիշը: Քննական սթրեսի բացասական հետևանքները զգալի են նաև Չինաստանում, Ճապոնիայում, Ֆրանսիայում, Վիետնամում: Այս երկրների համար մի ընդհանրական գիծ էլ կա: Դիմորդների համար նախատեսված այս թեստերին դեմ են շատ մասնագետներ: Նրանք պնդում են, որ բազմակի ընտրության հնարավորություն ունեցող նմանատիպ թեստերը չեն զարգացնում դիմորդի ինքնուրույն մտածելակերպը: Ի պատասխան սրա,մրցավազքի դուրս եկած երկրները մատնացույց են անում զարգացած երկրներին՝ որտեղ դա կիրառվում է:
Ինչևէ, ինչպես ասում են հաղթողներին չեն դատում: Ինչ վերաբերում է Հարավային Կորեային, ապա ունենալով աղքատիկ բնական պաշարներ, և ոչ բարեկամական շրջապատ, թերևս նա էլ կրթական համակարգի շնորհիվ է փորձում լուծել իր հիմնախնդիրները: Ինչ վերաբերում է մեզ, ապա մնում է ապագա ուսանողներին ցանկանալ մեկ բան՝ ընտրել սիրած մասնագիտություն և անդավաճան կատարելագործվել ընտրած բնագավառում: Իսկ այ, քննաշրջանի ընթացքում մազերը չկտրելու, բոլոր քննություններին միևնույն հաջողակ վերնաշապիկով կամ զգեստով ներկայանալու «պապենական» ավանդույթից ժամ առաջ է հարկավոր հրաժարվել: Անցանկալի, բայց հնարավոր սայթաքման դեպքում էլ խորհուրդ ենք տալիս մտաբերել՝ « Այն ինչ ձեզ չի սպանում, դարձնում է ավելի ուժեղ» անվրեպ գործող ոսկե կանոնը…
Արարատ Սահակյան